Bệnh tử kỷ gồm các triệu chứng sau mà những trẻ hay mắc phải: hội chứng tăng động ở trẻ; rối loạn hành vi; chậm nói; Rối loạn cảm giác; Rối loạn thị lực; Rối loạn thính lực; Rối loạn cảm xúc... Sau đây xin giới thiệu tổng quan về vấn đề Rối loạn cảm giác ở trẻ tự kỷ
Tìm hiểu về rối loạn cảm giác ở trẻ tự kỷ?
Rối loạn cảm giác ở trẻ tự kỷ là tập hợp các rối loạn phức tạp có liên quan đến não bộ, gây ảnh hưởng và làm xáo trộn các giác quan của trẻ, bao gồm thính giác, khứu giác, thị giác, xúc giác,….Hiểu theo một cách đơn giản thì rối loạn cảm giác chính là tình trạng mà trẻ nhỏ bị thừa hoặc thiếu quá mức về một hoặc nhiều giác quan nào đó.
Rối loạn cảm giác là tình trạng rối loạn phức tạp não bộ dẫn tới sự xáo trộn các giác quan của trẻ. Rối loạn cảm giác khi các cơ quan không được xử lý đầy đủ để cung cấp các phản ứng thích hợp với nhu cầu của cơ thể cũng như môi trường xung quanh. Đối với trẻ tự kỷ, trẻ có những triệu chứng về các rối loạn và rối loạn cảm giác là một những bất thường hay gặp.
Nguyên nhân gây ra rối loạn cảm giác?
Rối loạn cảm giác có hai loại là quá nhạy và quá thiếu. Trường hợp quá nhạy chiếm số lượng lớn, trẻ luôn cảm thấy khó chịu, phản ứng quá mạnh về cảm giác với những vấn đề xung quanh. Còn quá thiếu thì ngược lại.
Theo nhiều nghiên cứu, rối loạn cảm giác xảy ra do bẩm sinh, những rối loạn trong não bộ, hệ thần kinh khiến quá trình xử lý thông tin của trẻ theo cách khác biệt.
Trẻ em mắc chứng tự kỷ thường gặp rối loạn cảm giác với nguy cơ cao. Theo ước tính có tới 90% trẻ tự kỷ cũng mang rối loạn này.
Tuy nhiên không thể không nhắc tới yếu tố môi trường xung quanh trẻ, tâm lý trẻ bị tác động bởi một tai nạn nào đó, sự quan tâm của ba mẹ chưa phù hợp,... cũng làm tăng nguy cơ trẻ có những rối loạn về cảm giác.
Có hai trường hợp rối loạn cảm giác các gia đình nên quan tâm:
- Trẻ có ngưỡng cảm giác thấp: Tức là trẻ sẽ vô cùng nhạy cảm với các yếu tố tác động ảnh hưởng đến giác quan. Trẻ luôn cảm thấy sợ hãi, lo lắng và hoảng loạn khi có quá nhiều sự tác động từ bên ngoài. Thậm chí có nhiều trẻ ở mức độ nặng sẽ cảm thấy bản thân đang phải đối diện với nhiều sự tác động cùng một lúc, nó khiến cho trẻ có cảm giác không an toàn.
- Trẻ có ngưỡng cảm giác cao: Ngược lại với những trẻ có mức ngưỡng thấp, trường hợp này khiến trẻ dường như không còn cảm xúc với bất kỳ điều gì xảy ra xung quanh, các yếu tố tác động không đủ để làm thỏa mãn cảm giác của trẻ. Những trẻ này thường sẽ khá thờ ơ, không quan tâm đối với những việc xảy ra xung quanh. Điều này khiến cho trẻ dần bị mất kết nối với thế giới bên ngoài.
1/. Rối loạn xử lý thính giác
Trẻ tự kỷ mắc phải loại rối loạn cảm giác này sẽ vô cùng nhạy cảm với các âm thanh, tiếng động từ bên ngoài, dù đó chỉ là những tiếng rất nhỏ. Chính vì thế mà trẻ sẽ có xu hướng tránh né, thu mình và tách biệt khỏi thế giới bên ngoài để có thể hạn chế được tối đa những kích thích về mặt thính giác.
Phần lớn trẻ tự kỷ rất nhạy cảm với âm thanh hoặc một số âm thanh nhất định. Khi nghe thấy các âm thành gây hoảng sợ, trẻ sẽ trở nên mất bình tĩnh, kích động, la hét, bịt tai lại hoặc chạy trốn.
Một số trẻ khác do ngưỡng thính giác quá cao nên trẻ trẻ dường như không thể thỏa mãn đối với các yếu tố tác động từ những âm thanh bên ngoài. Chính vì thế mà trẻ sẽ có xu hướng tìm kiếm và tự tạo ra các âm thanh để kích thích thính giác, chẳng hạn như nghiến răng, tự búng tay gần tai,…
Tư vấn phương pháp điều trị:
Các bậc phụ huynh có thể áp dụng tốt bài tập gõ sụn tai, vỗ xung quanh của tai và kéo vành tai để cải thiện thính giác cho trẻ nhỏ. Cụ thể cách thực hiện như sau:
- Sử dụng 2 ngón tay (ngón trỏ và ngón cái) để nhẹ nhàng kéo tai của trẻ theo chiều từ trên xuống dưới.
- Dùng cả bàn tay để có thể ôm trọn phần tai của trẻ tự kỷ rồi từ từ bóp nhẹ khoảng 3 đến 5 lần.
- Thực hiện mỗi ngày để mang đến hiệu quả tốt nhất.
- Tìm đến các cơ sở giáo dục chuyên nghiệp về vấn đề trẻ tự kỷ hoặc các Bệnh viện có chuyên khoa để được tư vấn cụ thể hơn
2/. Rối loạn xử lý xúc giác
Rối loạn xử lý xúc giác ở trẻ tự kỷ làm cho trẻ có xu hướng luôn tránh né những người xung quanh, không muốn được tiếp xúc gần với bất cứ ai, kể cả những người thân thiết. Bên cạnh đó, trẻ cũng có xu hướng lựa chọn món ăn một cách kỹ lưỡng, chỉ thích ăn những món có chất liệu quen thuộc, dễ dàng biết rõ các nguyên liệu có trong món ăn.
Cha mẹ sẽ dễ nhận thấy tình trạng này ở trẻ tự kỷ bởi trẻ sẽ tỏ ra rất sợ sệt, lo lắng khi phải đứng gần với một ai đó. Thậm chí trẻ còn có cảm giác đau, khó chịu tột độ khi tiếp xúc da thịt với mọi người xung quanh.
Tuy nhiên, cũng có trường hợp ngược lại, trẻ tự kỷ có xu hướng muốn được ôm ấp, tiếp xúc da thịt ở mức độ mạnh. Trẻ thường ôm ghì lấy người khác, cảm thấy thích và có cảm giác an toàn khi được nắm chặt, ấn mạnh vào các bộ phận trên cơ thể.
Tư vấn phương pháp điều trị:
Bài tập 1: Vuốt dọc cánh tay
Cách thực hiện: Bạn hãy sử dụng bàn tay để có thể từ từ vuốt nhẹ dọc trên tay của trẻ, vuốt từ phần ngoài bả vai cho đến mu bàn tay, các ngón tay. Tiếp đến hãy vuốt lên phần mặt trong của cánh tay, di chuyển khắp các mặt của lòng bàn tay và bắp tay.
Bài tập 2: Vuốt dọc lưng và bàn chân
Cách thực hiện: Tương tự như bài tập 1, bạn hãy sử dụng cả bàn tay để có thể vuốt dọc phần lưng của trẻ từ trên xuống dưới và ngược lại. Tuy nhiên, cần tránh chạm vào những vùng nhạy cảm như mông. Tiếp đến hãy vuốt nhẹ nhàng từ phần đùi đến đầu gối, đến mu bàn chân và các ngón chân (thực hiện cho cả hai chân).
Bài tập 3: Vuốt ngón tay và khớp tay
Cách thực hiện: Sử dụng 3 ngón tay (ngón cái, ngón giữa và ngón trỏ) để cầm vào ngón tay của trẻ, bắt đầu xoay lắc nhẹ nhàng. Tiếp đến hãy dùng cả 5 đầu ngón tay để có thể ôm trọn được ngón tay của trẻ, vuốt nhẹ nhàng từ trong ra ngoài, vuốt đều cả các ngón tay.
3/. Rối loạn xử lý thị giác
Đối với những trẻ có ngưỡng cảm giác thấp thường sẽ rất nhạy cảm với những tác động đến mắt, điển hình là ánh sáng. Khi thường xuyên né tránh việc tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời hoặc sinh hoạt trong các không gian quá sáng khiến trẻ cảm thấy vô cùng khó chịu.
Nếu phải tiếp xúc với ánh sáng, trẻ thường nheo mắt, lấy tay che mắt hoặc tỏ ra rất lo lắng, sợ hãi. Ngược lại, ở những trẻ có ngưỡng cảm giác cao thì trẻ cần nhiều ánh sáng hơn. Trẻ có xu hướng tìm kiếm ánh sáng thông qua các vật dụng xung quanh, ví dụ như đèn, công tắc điện hoặc thích ở những nơi có nhiều ánh sáng.
Tư vấn phương pháp điều trị:
Để cải thiện tình trạng rối loạn cảm giác này ở trẻ tự kỷ thì các bậc phụ huynh hãy chú ý hướng dẫn và giúp trẻ thực hành bài tập di chuyển mắt theo quả bóng.
Cách thực hiện:
- Đối với trẻ nhỏ chưa thể tự điều khiển được phần đầu thì các bậc phụ huynh có thể hỗ trợ trẻ ở tư thế nằm và giữ phần đầu của trẻ. Hãy đặt quả bóng trước mặt trẻ để trẻ có thể nhìn theo hướng di chuyển của bóng.
- Đối với trẻ đã lớn có thể tự điều khiển sự di chuyển của phần đầu thì hãy cho trẻ ngồi trực tiếp lên ghế. Cha mẹ hãy ngồi đối diện với trẻ và cầm một quả bóng để di chuyển từ trái sang phải, từ trên xuống dưới, từ gần ra xa để trẻ có thể nhìn theo.
- Tìm đến các cơ sở giáo dục chuyên nghiệp về vấn đề trẻ tự kỷ hoặc các Bệnh viện có chuyên khoa để được tư vấn cụ thể hơn
4/. Rối loạn xử lý tiền đình
Trẻ tự kỷ mắc phải chứng rối loạn cảm giác này thường sẽ gặp nhiều cản trở trong việc giữ thăng bằng và định hướng chính xác về mặt không giác. Cũng giống như chứng rối loạn tiền đình thông thường, trẻ nhỏ thường dễ cảm thấy choáng váng, chóng mặt khi đi đứng, vận động mạnh.
Do đó, trẻ tự kỷ thường có xu hướng tránh né các hoạt động chuyển động cơ thể, không thích tham gia các hoạt động thể chất. Trẻ thường chỉ nằm lì một chỗ, cơ thể liên tục cảm thấy mệt mỏi, chán chường.
Tư vấn phương pháp điều trị:
Trẻ bị rối loạn xử lý tiền đình thường gặp khó khăn trong việc giữ thăng bằng nên có thể áp dụng bài tập ngồi trên ván thăng bằng để giúp trẻ điều chỉnh tốt hơn. Hoặc cha mẹ cũng có thể hướng dẫn trẻ thực hiện các bài tập đứng, ngồi, xoay tùy vào khả năng của trẻ.
Cách thực hiện:
- Cùng trẻ thực hiện các động tác di chuyển của cơ thể, ví dụ như quay trái, xoay phải, đứng lên, ngồi xuống, giơ tay lên, cúi thấp người để trẻ có thể dễ dàng thực hiện theo.
- Tiếp đến hãy nâng cấp bài tập bằng các động tác chống đẩy, yêu cầu trẻ giữ thăng bằng trên 2 chân và 1 tay, sau đó là trên 1 chân và 1 tay,…
- Tìm đến các cơ sở giáo dục chuyên nghiệp về vấn đề trẻ tự kỷ hoặc các Bệnh viện có chuyên khoa để được tư vấn cụ thể hơn
5/. Rối loạn xử lý cảm nhận bản thân
Rối loạn cảm giác ở trẻ tự kỷ khiến cho nhiều trẻ gặp phải khó khăn, cản trở trong việc xác định và cảm nhận chính xác về vị trí của các bộ phận trên cơ thể, kể cả tay, chân, đầu.
Rối loạn cảm giác xảy ra rất phổ biến ở trẻ tự kỷ, có gần khoảng 90% số trẻ tự kỷ mắc phải tình trạng này. Vấn đề này gây nên nhiều cản trở đối với sinh hoạt đời sống của trẻ, khiến trẻ khó có thể kiểm soát và thích ứng tốt với môi trường xung quanh.
Tư vấn phương pháp điều trị:
Trẻ tự kỷ có thể dần cải thiện và gia tăng cảm nhận cơ thể thông qua các bài tập kéo dãn tay chân, một số động tác yoga,…
Cách thực hiện:
- Cho trẻ ngồi trên ghế hoặc trên giường, cha mẹ ngồi phía sau và ôm lấy người trẻ. Sử dụng cả hai cánh tay để đan vào nhau và ghì sát cơ thể của trẻ. Siết chặt và thả lỏng để trẻ có thể cảm nhận rõ hơn.
- Để trẻ nằm ngửa trên mặt sàn và uốn cong người lên trên, tay đặt ở phía sau. Tiếp đến hãy để trẻ nằm sấp lại và nâng người lên khỏi mặt sàn.
Lưu ý:
- Tùy thuộc vào độ tuổi và mức độ đáp ứng của mỗi trẻ nhỏ mà các bậc phụ huynh hoặc chuyên gia nên áp dụng cường độ tập luyện phù hợp đối với trẻ.
- Quá trình thực hiện bài tập để cải thiện rối loạn cảm giác ở trẻ sẽ gặp nhiều trở ngại ở giai đoạn đầu. Trong trường hợp trẻ không thể thực hiện tốt thì nên có 2 người hỗ trợ trẻ, 1 người làm mẫu và 1 người giúp trẻ hoàn thành các thao tác đúng.
- Tránh thực hiện các bài tập trị liệu rối loạn thính giác, thị giác, tiền đình vào trước giờ đi ngủ để tránh gây mất ngủ cho trẻ.
Triệu chứng rối loạn cảm giác ở trẻ tự kỷ?
- Thích ngồi trên ô tô, xoay tròn, đi cầu thang, leo trèo,...
- Ngồi trên ghế không yên
- Ném đồ, đập đồ, xé giấy,...
- Sợ hãi khi thấy đồ vật hàng ngày hoạt động
- Không có cảm giác khi sờ vào đồ nóng, lạnh
- Chỉ thích cảm giác được ba mẹ bế
- Thích đánh người khác, khi đó trẻ sẽ thấy vui
- Kể chuyện vui nhưng trẻ lại cảm thấy rất khó chịu
Trên đây là nhưng lưu ý cho các gia đình nhận biết triệu chứng, nguyên nhân cũng như phương pháp cải thiện cho triệu chứng rối loạn cảm giác ở trẻ tự kỷ. Ngoài các kiến thức trên quý Gia đình nên đưa trẻ đên các trung tâm chăm sóc trẻ tự kỷ hoặc các bệnh viện có chuyên khoa để được thăm khám và tư vấn để đưa ra các giải pháp cụ thể cho mỗi Trẻ
Xem Thêm: Seri Các Bài Viết Hữu Ích Khác Liên Quan Đến Bệnh Tự Kỷ
.
.
.
Nguồn: Tổng hợp từ benhtuky.net; giaoducnhc.vn và các nguồn khác
